Darowizna w małżeństwie

Jednym z często pojawiających się pytań do notariusza, jest te o darowiznę w małżeństwie. Czy możliwa jest darowizna między małżonkami? Na czym to polega? Czy ustrój konkretnego małżeństwa wpływa na możliwość dokonania darowizny? Omówienie tego zagadnienia znajduje się w przepisach ogólnych. Według art. 888 Kodeksu cywilnego darowizna jest umową, w wyniku której jedna strona – będąca darczyńcą – zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz drugiej strony (obdarowanego) kosztem swego majątku.

Dlatego za główną cechę darowizny można uznać jej nieodpłatność. Jedna osoba dokonuje więc świadczenia na rzecz osoby obdarowanej, która w ten sposób otrzymuje przysporzenie majątkowe. Jednocześnie obdarowany nie jest zobligowany do świadczenia wzajemnego. Najczęściej uzyskanie przysporzenia majątkowego ma związek z nabyciem prawa własności do konkretnego składnika majątkowego.

Darowizna w trakcie małżeństwa wg. art. 890 KC

Jakie dokumenty są wymagane do dokonania darowizny w trakcie małżeństwa? Według art. 890 Kodeksu cywilnego, darczyńca musi złożyć oświadczenie w formie aktu notarialnego. Warto jednak wiedzieć, że zgodnie z przepisami prawa, umowa darowizny nie mająca formy pisemnej również będzie ważna – pod warunkiem, że nastąpi spełnienie przyrzeczonego świadczenia.

W efekcie darowizny innych składników niż nieruchomości nie wymagają formy pisemnej, gdy darowizna jest wykonana w momencie jej dokonania. Jeśli ma dojść do zawarcia umowy darowizny w małżeństwie (pomiędzy małżonkami), obie strony muszą złożyć oświadczenie woli o wyrażeniu zgody na dokonanie darowizny. W wyniku tego ma miejsce także przesunięcie majątkowe między stronami umowy.

Darowizna, a małżeństwo – co jeszcze warto wiedzieć?

Ze względu na fakt, że darowizna w trakcie trwania małżeństwa jest czynnością prawną o charakterze rozporządzającym, trzeba ustalić, jakie są stosunki majątkowe między stronami. Oczywiście będą one zależeć od ustroju danego małżeństwa.

1. Gdy między małżonkami jest rozdzielność majątkowa – każda osoba ma odrębny majątek, nie występuje majątek wspólny. Jeśli nabędą coś wspólnie, to wyodrębnia się konkretny udział dla każdego małżonka. Powoduje to, że w przypadku rozdzielności majątkowej można dokonywać swobodnych darowizn pomiędzy majątkami obu stron. Co istotne, dokonanie darowizny w trakcie małżeństwa w tym ustroju sprawia, że można skorzystać zezwolnienia z podatku od darowizn(art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn).
2. Gdy między małżonkami jest wspólność małżeńska – ma bezudziałowy charakter, w wyniku czego każda osoba ma prawo do wszystkich składników wspólnego majątku. Poza tym małżonkowie mogą posiadać odrębny majątek (katalog obejmujących go składników znajduje się art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). W tym ustroju również można dokonywać darowizn pomiędzy majątkami osobistymi obu stron.

Darowizna w trakcie trwania małżeństwa do majątku wspólnego

Inną sytuacją jest ta, w której dojdzie do przesunięcia majątkowego z majątku osobistego do majątku wspólnego małżonków. Każdy z małżonków w trakcie trwania małżeństwa może dokonać darowizny przedmiotu należącego do jego majątku osobistego (nabytego np. w wyniku dziedziczenia lub z darowizny od osoby bliskiej) na majątek wspólny małżonków.

Kolejna sytuacja, która może mieć miejsce, jest odwrotna – darowizna z majątku wspólnego do majątku osobistego małżonków. Małżonkom żyjącym w ustroju wspólności ustawowej wolno rozporządzać wzajemnie przedmiotami majątkowymi należącymi do majątku wspólnego, chyba że rozporządzenia te miałyby praktycznie biorąc skutek niedopuszczalnego w czasie trwania wspólności podziału tego majątku, zabronionego przez art. 35 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego