Depozyt notarialny to jeden z efektywnych sposobów zabezpieczania transakcji. Stosuje się go m.in. przy umowie sprzedaży, aby zabezpieczyć zapłatę ceny. Informacje na temat tej formy ochrony znajdują się w art. 108 ustawy Prawo o notariacie: notariusz w związku z dokonywaną w jego kancelarii czynnością ma prawo przyjąć na przechowanie, w celu wydania ich osobie wskazanej przy złożeniu lub jej następcy prawnemu, papiery wartościowe albo pieniądze w walucie polskiej lub obcej.
Według tego przepisu, notariusz w związku z dokonywaną czynnością notarialną może przyjąć na przechowanie pieniądze, aby wydać je innej osobie (kwota może zostać złożona przez klienta w walucie polskiej lub obcej). Zamiast pieniędzy można przekazać również papiery wartościowe mające formę dokumentu (papiery niemające formy materialnej nie mogą być przedmiotem depozytu).
1. Przyjmując pieniądze do depozytu, notariusz sporządza protokół.
2. W chwili sporządzania protokołu, cała kwota musi być zaksięgowana na rachunku depozytowym notariusza. Jest to specjalne konto bankowe, na którym realizowane są wyłącznie cele depozytowe.
3. Strona transakcji, która składa środki do depozytu, określa jego warunki - czyli kiedy i komu notariusz wypłaci pieniądze z depozytu.
Wszystkie czynności związane z depozytem są więc udokumentowane w formie protokołu.
Notariusz jest zobowiązany do zachowania tajemnicy zawodowej. Oznacza to, że poza stronami transakcji, nie może przekazać nikomu informacji o wpłaceniu pieniędzy do depozytu. Za to jeżeli wystąpią problemy ze zrealizowaniem umowy, natychmiast zwraca wpłacającemu kwotę z rachunku depozytowego.
To, czy depozyt notarialny jest bezpieczny, nie pozostawia wątpliwości – w ten sposób interes sprzedającego jest skutecznie chroniony. Notariusz potwierdza, że druga strona transakcji (kupujący) posiada kwotę niezbędną do zawarcia umowy i uiszczenia opłaty.
Interesy strony dokonującej zakupu również są zabezpieczone. Kupujący może umieścić w akcie przyjęcia depozytu notarialnego korzystne dla siebie warunki. Często jest to wzmianka o tym, że pieniądze z depozytu wpłyną na konto sprzedającego w określonym terminie po zawarciu umowy przeniesienia własności nieruchomości.
Taka metoda, choć wciąż mało popularna w Polsce, stanowi jedną z najskuteczniejszych form zabezpieczenia transakcji m.in. w obrocie nieruchomościami. Bywa niedoceniana przez klientów, jednak według specjalistów i prawników warto korzystać z niej w sytuacji, w której jakiś zakup jest finansowany w całości lub w większości ze środków własnych.
Notariusz nie ma prawa dysponować rachunkiem depozytowym w celach innych niż związane z depozytem. Rachunek ten pełni funkcję specjalnego, odrębnego konta bankowego.
Korzyści z zastosowania rachunku depozytowego u notariusza jest wiele:
Jeżeli strony umowy sprzedaży nie zdecydują się na skorzystanie z depozytu notarialnego, mogą skorzystać z dwóch sposobów zapłaty należnej ceny sprzedaży. Przykładowo, przy sprzedaży nieruchomości obie strony decydują się na przelew środków między kontami. Jednak, aby było stało się to błyskawicznie, konta muszą należeć do tego samego banku. Wtedy kwota zostanie ekspresowo przekazana na rachunek sprzedawcy. Spowoduje to, że warunki umowy zostaną zrealizowane w bardzo krótkim czasie. Jeżeli jednak strony mają konta w różnych bankach, to realizacja płatności może zająć od kilku godzin do dwóch dni.
Drugim sposobem jest przelew natychmiastowy (tzw. Express Elixir). Przelew taki, realizowany między różnymi bankami, powoduje zaksięgowanie należności u odbiorcy w bardzo krótkim czasie, nawet w ciągu kilkunastu sekund.
Opłaty związane ze złożeniem środków do depozytu są zawarte w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. Jest to połowa stawki maksymalnej przewidzianej dla danej kwoty. Oprócz tego trzeba doliczyć podatek VAT (23%) i ewentualny koszt sporządzenia wypisów aktu notarialnego.