Na czym polega zgłoszenie spadku lub darowizny do urzędu skarbowego? Kto może korzystać ze zwolnienia?

Jeśli otrzymamy darowiznę lub odziedziczymy spadek, w niektórych przypadkach będziemy zobowiązani do dopełnienia pewnych formalności. Jedną z nich jest zgłoszenie spadku lub darowizny do urzędu skarbowego i odprowadzenie podatku od otrzymanego wzbogacenia.

Najbliższa rodzina może być jednak całkowicie zwolniona od podatku od spadków i darowizn. Jest to możliwe bez względu na wartość nabytych rzeczy lub praw majątkowych. Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez: małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki), wstępnych (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), pasierba, rodzeństwo, macochę i ojczyma (art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn).

Zgłoszenie do urzędu skarbowego polega w takim przypadku na złożeniu formularza podatkowego SD-Z2 do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Istotny jest fakt, iż dotyczy to wyłącznie osób, które otrzymały spadek lub darowiznę od najbliższych osób.

Obowiązek zapłacenia podatku od spadków i darowizn zależy od dwóch kwestii: tego, kto komu przekazuje spadek/darowiznę, a także od wartości konkretnego spadku/darowizny (o czym traktuje dalsza część tekstu).

Termin zgłoszenia spadku lub darowizny do urzędu skarbowego

Warto pamiętać, że termin zgłoszenia spadku lub darowizny do urzędu skarbowego zasadniczo wynosi 1 miesiąc od momentu, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Jednak w przypadku osób najbliższych, korzystających ze zwolnienia określonego w art. 4a ustawy, aby uzyskać zwolnienie, niezbędne jest zgłoszenie do urzędu skarbowego nabycia rzeczy lub praw majątkowych w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Obowiązek podatkowy powstaje w przypadku dziedziczenia - w momencie uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia, zaś w przypadku darowizny - z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia.

Grupy podatkowe

Niezależnie od kręgu osób najbliższych wymienionych w art. 4a ustawy uprawnionych do zwolnienia, ustawa wyróżnia trzy grupy podatkowe, od których zależy kwota wolna od podatku, jak również kwota odprowadzonego podatku:

1. Pierwsza grupa podatkowa: najbliższa rodzina spadkodawcy lub darczyńcy – małżonek, zstępni (np. syn, córka, wnuki, prawnuki), wstępni (np. ojciec, matka, dziadkowie), rodzeństwo, pasierb, ojczym, macocha, zięć, synowa, teściowie,
2. Druga grupa podatkowa: dalsi krewni spadkodawcy lub darczyńcy – zstępni rodzeństwa (np. siostrzeniec), rodzeństwo rodziców (np. ciotka), zstępni i małżonkowie pasierbów, rodzeństwo małżonków (np. szwagier), małżonkowie rodzeństwa, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych.
3. Trzecia grupa podatkowa: wszystkie pozostałe osoby, które nie zaliczają się do dwóch poprzednich grup – osoby spokrewnione i spowinowacone ze spadkodawcą oraz znajomi.

Obowiązek zgłoszenia darowizny lub spadku do Urzędu Skarbowego nie dotyczy darowizny o wartości nieprzekraczającej kwoty:

• 9.637 zł dla osób z 1 grupy podatkowej,
• 7.276 zł dla osób z 2 grupy podatkowej
• i 4.902 zł dla osób z 3 grupy podatkowej.

Wnioski: spadki i darowizny niższe od wskazanych mieszczą się w kwocie wolnej od podatku. Gdy są wyższe, podatek trzeba zapłacić i jest on płacony od nadwyżki. Wówczas należy złożyć w urzędzie skarbowym deklarację na formularzu podatkowym SD-3 w terminie miesiąca od powstania obowiązku podatkowego (nie dotyczy osób najbliższych korzystających ze zwolnienia opisanego powyżej).

Ile wynosi podatek od spadków i darowizn?

Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca.

Podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku, według następujących skal:

Czy darowiznę zawartą u notariusza trzeba zgłaszać do urzędu skarbowego?

Zasadniczo w przypadku otrzymania darowizny sytuacja wygląda tak samo jak w przypadku spadku. Przy czym jeśli umowa darowizny została zawarta u notariusza, to notariusz zawiadamia urząd skarbowy. Przesyła do urzędu wypis sporządzonej umowy, co zastępuje obowiązek zgłoszenia darowizny przez strony tej umowy.

Zgłoszenie spadku lub darowizny do urzędu skarbowego po terminie

Co w sytuacji, gdy chcemy zgłosić spadek lub darowiznę do urzędu skarbowego po terminie? Niezależnie od przyczyn niezłożenia zgłoszenia SD-Z2 w okresie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, termin nie może ulec przywróceniu. Najbliższa rodzina traci więc prawo do takiego zwolnienia.

Wówczas podatnik musi rozliczyć podatek na zasadach ogólnych. Może więc uwzględnić kwotę wolną od podatku. Podstawę opodatkowania będzie stanowić wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów. Zostanie to ustalone według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia oraz cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Po przekroczeniu terminu trzeba również złożyć zeznanie SD-3, w którym wskazuje się wielkość nabytego majątku.